19 Ekim 2012 Cuma

Hapşıran İnsana Neden ‘Çok Yaşa’ Deriz?


Hemen hemen her kültürde hapşıran kişiye ‘çok yaşa’ demek adeti vardır. Anlamı biraz değişikte olsalar bütün sonuçlar aynı kapıya çıkar. Hapşıran birine İngilizlerin ‘God bless you’, Almanların ‘gesundheit’, İtalyanların ‘felicita’ deme adetlerinin kökeni, hapşırmanın kişi için ne kadar önemli bir tehlike olduğuna inanılan çok eski zamanlardan gelir.
Asırlar boyu yaşamın sebebinin ruh olduğuna inanan insanlar, ruhunsa insanın başı içinde olduğuna ve hapşırmanın bu hayati güce zarar verebileceğine inandılar. Hapşırmanın soğuk algınlığıyla alakalı olması bu inanışı biraz daha güçlendirdi. İnsanlar hapşırıklarını tutabilmeleri için her yolu denediler.
Milattan önce 4.yüzyılda Aristo ve tıbbın babası sayılan Hipokrat’ın öğretileri ile insanlar, hapşırmanın başın yabancı maddelere karşı savunma refleksi olduğunu öğrendiler. Hapşırma normalde bir hastalığın başlangıcı olduğu için hapşırma sonucunun kötü bitmemesi için hapşıran insanlara ‘uzun yaşa’, ‘sağlıklı yaşa’ veya ‘çok yaşa’ gibi sözlerin söylenmesi bu zamandan gelir.
Yaklaşık 100 yıl sonra Romalılar hapşırmanın iyi bir şey olduğuna ve insanı hastalıktan koruduğuna inandılar. Hapşırığı tutmanın ise hastalığın kuluçkaya yatmasına belki de ilerde ölüme kadar gidebileceğine inandılar. Hapşıranlara artık ‘tebrikler’ ya da ‘iyi şanslar’ deniliyordu.
Bir çok kültürde hapşırana ‘çok yaşa’ denilmesinin bu şekilde olmasına rağmen Hıristiyanlık deyimi olan ‘God bless you’ yani ‘Tanrı seni takdis etsin’ cümlesinin kökeni biraz daha farklıdır. 6.yüzyılda İtalya’da bulaşıcı ve öldürücü veba hastalığının tüm şiddetiyle başlaması ve bu hastalığın belirtisinin kronik hapşırma olması sonucu hapşıranlara ‘God bless you’ denilmesi Papa tarafından yasa olarak yayınlanmış ve mecbur kılınmıştı.
Ayrıyetten hapşıranın çevresinde ‘God bless you’ diyecek insan yoksa, o kişinin kendisine ‘God help me’ yani ‘Tanrı yardımcım olsun’ demesi tavsiye edilmiştir.
Hapşırana ‘çok yaşa’ dediğimizde karşımızdakinin ‘sen de gör’ demesi ‘sen de benim yaşamımı görecek kadar çok yaşa’ anlamıda adetten gelen bir sözdür. Hapşırana ‘çok yaşa’ denildiğinde kişinin hapşırmasının kesileceğine inananlar da olmuştur.

Popüler Kelimeler: hapşırmanın önemi nedir,neden çok yaşa deriz,hapşırana çok yaşa demek,hapşırırken neden çok yaşa deriz,yaştan yaşa insan resimle

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder